Dotacje dla przedsiębiorstw bezpośrednio z Brukseli.

Komisja Europejska (KE), będąca organem wykonawczym w ramach struktur Unii Europejskiej, reprezentuje interesy Unii jako spójnej całości na arenie międzynarodowej. Kompetencje KE obejmują wszystkie obszary kontrolowane przez Unię, ale jej rola jest szczególnie ważna w następujących sektorach:
 

• badania i rozwój technologiczny tak aby wzmacniać przewagę konkurencyjną UE na tle gospodarki światowej;
• konkurencja (kontrola pomocy publicznej, tak aby nie miała złego wpływ na wolny rynek np. poprzez notyfikacje projektów o wartości powyżej 50mln euro; zapobieganie działaniom ograniczającym wolną konkurencję, tam gdzie działania takie byłyby niekorzystne dla rynku);
• rolnictwo

Oprócz tego w gestii KE pozostają miedzy innymi takie obszary jak rozwój regionalny, bezpieczeństwo energetyczne, klimat, transport, informatyzacja, zatrudnienie, bezpieczeństwo, edukacja, sport, turystyka, kultura. KE podejmując jakiekolwiek działania w przedstawionych dziedzinach aktualnie uwzględnia realizację 5 kluczowych celów opisanych w strategii Europa 2020. Realizacja strategii Europa 2020 ma z jednej strony stworzyć jak najlepsze warunki do życia dla  społeczeństwa europejskiego,  a z drugiej zaś generować podstawy do tworzenia przewagi konkurencyjnej na polu gospodarki globalnej. Tych 5 kluczowych celów zostało opisanych następującymi zagadnieniami:

- tworzenie warunków dla wzrostu ilości miejsc pracy tak, aby co najmniej 75% osób w wieku 20-64 lat miało pracę
- przeznaczanie 3% PKB Unii na badania i rozwój
- ograniczanie oddziaływania na zmiany klimatu i dbałość o zrównoważone wykorzystanie energii
- stymulowanie edukacji
- walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

KE realizuje postawione cele w oparciu o działanie tzw. Dyrektoriatów, jak również poprzez ponad 200 agencji wykonawczych takich jak np. TEN-T EA, EACI, ESF itd. KE ma do dyspozycji szereg narzędzi do realizacji swoich celów. Można wśród nich wymienić oczywiście ustawodawstwo, do którego muszą dostosowywać się kraje członkowskie, czy wytyczne będące wskazówką do kierunku podejmowanych decyzji w poszczególnych krajach. Bardzo ważnym narzędziem w realizacji celów jest także cały system zachęt skierowanych do administracji i przedsiębiorstw, mający za zadanie wspierać podejmowanie działań przysparzających realizację zamierzeń KE. 

Struktura działań dotacyjnych

Zachęty, które stosuje KE widoczne są dla nas przede wszystkim poprzez tzw. dotacje udzielane z funduszy unijnych. Dotacje planowane są w dominującej większości w ramach budżetu unijnego, a więc teraz przygotowywane są oczywiście nowe rozdania 2014-20. Dotacje dzielą się na dwa koszyki. Pierwszy z nich tworzony jest z funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Są to środki, za których wykorzystanie odpowiadają władze państw członkowskich i stowarzyszonych. To właśnie w ramach tego koszyka Polska otrzymała budżet bliski 73 mld euro na najbliższą perspektywę budżetową. I to właśnie ten koszyk jest najczęściej kojarzony wśród polskich przedsiębiorców z dotacjami unijnymi. Jak pokazują badania rynkowe dotacje z tych środków są polskim firmom dobrze znane. Przedsiębiorcy chętnie sięgają po te granty., Umiejętnie dostosowują się do wymogów stawianych przez instytucje wdrażające tak, aby maksymalizować efekty prowadzonych przez siebie projektów objętych danym wsparciem, a w konsekwencji rozwijać swoje firmy w duchu strategii EU.

Drugi koszyk oparty jest o programy ramowe i programy Unii Europejskiej. Środki z tego koszyka dysponowane są przez KE bezpośrednio, poprzez podlegające jej agencje lub przez wybrane jednostki pozarządowe np. organizacje branżowe. Podobnie jak w przypadku pierwszego koszyka, środki z tego drugiego dysponowane są poprzez programy. W okresie 2007-13 było ich ponad 250 i nic nie wskazuje na to, aby w nadchodzącym okresie budżetowym ich ilość stopniała. Pomimo, że programy zarządzane przez KE mają znamienite budżety (jeden tylko 7. Program Ramowy dotyczący rozwoju innowacji dysponował budżetem ponad 50 mld euro) to beneficjentów z Polski trzeba szukać jak igły w stogu siana. Na przestrzeni ostatnich 7 lat takich projektów jest mniej niż tysiąc, z czego dominująca większość (około 700) są to projekty jednostek naukowych. Niestety trzeba odnotować fakt, że nie dość, że projektów składanych do Brukseli przez przedsiębiorstwa jest bardzo mało to te, w których polska firma jest liderem można zliczyć na palcach dwóch rąk.

Dotacje z Brukseli

Tak jak wspomniałem w nadchodzącym okresie budżetowym możemy spodziewać się ponad 250 programów. Nie ma tu miejsca na omówienie wszystkich tych instrumentów ale pozwolę sobie zwrócić uwagę na kilka z nich, które ze względu na sytuację rynkową oraz zainteresowania przedsiębiorstw mogą wydać się najbardziej dopasowane dla firm
z Polski.

Pierwszym ważnym obszarem wartym zwrócenia uwagi są dotacje promujące działania badawczo-rozwojowe, a wśród nich przede wszystkim dwa programy: Horizon 2020 i EuroStars.

Horizon 2020 jest flagowym przedsięwzięciem KE mającym wprowadzać w życie zamierzenia strategii Europa 2020 w zakresie innowacyjności europejskiej nauki i przedsiębiorstw. Horizon 2020 będzie sukcesorem 7. Programu Ramowego. Zadaniem tego programu będzie wspieranie projektów badawczych i badawczo-rozwojowych w ich wczesnym stadium, ale co nowe w porównaniu z FP7 również w fazie komercjalizacji rezultatów przeprowadzonych badań. Na wsparcie z tego programu będą mogły liczyć również przedsięwzięcia związane z ograniczaniem zmian klimatu, rozwojem zrównoważonego transportu i mobilności, zwiększaniem przystępności energii ze źródeł odnawialnych, zapewnieniem bezpieczeństwa żywności czy radzeniem sobie z problemami starzenia się społeczeństwa. Budżet tego programu na lata 2014-20 przekroczy 70 mld euro. W programie Horizon 2020 beneficjenci będą mogą liczyć na dofinansowanie nawet 100% wartości bezpośrednich kosztów prac badawczo-rozwojowych oraz do 75% wartości bezpośrednich kosztów poniesionych w fazie komercjalizacyjnej. Intencją zastosowania tak wysokiego poziomu dofinansowania jest zachęcenie również przedsiębiorstw do podejmowania ambitnych ale i obciążonych wysokim ryzykiem projektów, które w przypadku zakończenia powodzeniem mogą zwiększać konkurencyjność europejskiej gospodarki.

EuroStars jest to program skierowany jako jeden z nielicznych tylko i wyłącznie do firm z sektora małych i średnich, promujący przedsiębiorstwa silnie ukierunkowane na działania B+R, które gotowe są przeznaczyć 10% swojego przychodu na zatrudnienie personelu badawczego. Środki z tego programu mają wspierać beneficjentów w rozwoju nowych produktów, procesów i usług. Program ten stawia sobie za cel także ułatwianie firmom MŚP dostępu do rynków transgranicznych i szerzej międzynarodowych.

Drugim obszarem, który ma wysoki potencjał wśród polskich firm są programy stymulujące działania pro środowiskowe. Oprócz przedstawionego już Horizon 2020 bardzo ważnym programem oferującym wsparcie w tym zakresie jest LIFE (następca Life+). Jest to program mający na celu między innymi pomoc przedsiębiorstwom w ograniczeniu ich negatywnego wpływu na otaczające środowisko i zmiany klimatu. Najważniejszym komponentem LIFE z punktu widzenia przedsiębiorstw jest finansowanie rozwoju, testowania i demonstracja koncepcji, najlepszych praktyk i rozwiązań dla aspektów pro środowiskowych, w tym innowacji technologicznych. Istotnym aspektem, który może znaleźć wsparcie ze środków LIFE są działania mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych (np. wpływające na zmniejszenie ich zużycia w trakcie wytwarzania produktu, stosowania przez finalnego użytkownika lub zwiększające możliwość ponownego wykorzystania po zakończeniu życia tego produktu). Co ważne, program ten wspiera nie tylko działania rozwojowe w zakresie swoich priorytetów, ale również może dofinansować działania komunikacyjne w kierunku kształtowania zachowań konsumenckich. Oprócz tego program ten współfinansuje projekty promujące różnorodność biologiczną i przede wszystkim Natura 2000. Atrakcyjnym wyróżnikiem projektów objętych dotacją LIFE jest to, że mogą liczyć na podwójne wsparcie wynikające zarówno z dofinansowania ze środków brukselskich oraz krajowych jednocześnie, co pozwala na pozyskanie dofinansowania nawet w wysokości 85% wartości kosztów kwalifikowanych. Ze względu na dość małe modyfikacje realizacyjne zapowiedziano, że pierwszy nabór do tego programu ze środków nowego budżetu zostanie uruchomiony już na wiosnę 2014.

Kolejnym ciekawym obszarem dla przedsiębiorstw działających w Polsce, szczególnie takich które mają do czynienia z międzynarodowym transportem produktów są programy przeznaczone na rozwój logistyki. Pierwszy z tego obszaru jest program, który będzie następcą MarcoPolo. Jest to program przeznaczony dla operatorów transportowych
(w ramach własnego cargo, jak i działających w zakresie świadczenia usługi logistycznej), którzy chcą zamienić transport drogowy na transport krótkimi trasami morskimi, koleją lub wodami śródlądowymi lub też ograniczą transport drogowy poprzez jego integrację z logistyką produkcyjną.

PNO CEE ma zaszczyt uczestniczyć w pracach KE w zakresie przekonstruowania tego programu, tak aby w nowej odsłonie jeszcze lepiej łączył realizację celów UE i potrzeb beneficjentów.
Drugim wartym wyróżnienia w tym zakresie programem jest TEN-T. Zamierzeniem tego programu jest rozwijanie międzynarodowej siatki komunikacji drogowej, kolejowej, rzecznej i morskiej na krótkich odcinkach. Na wsparcie mogą liczyć projekty, które przede wszystkim rozwiązują niedrożności międzynarodowych i intermodalnych połączeń w sieci komunikacyjno-transportowej Europy. Na szczególne względy przy przyznawaniu grantu z tego programu mogą liczyć projekty powiązane z korytarzami wskazanymi
w priorytetach TEN-T, ale również pozostałe projekty wpisujące się w cele tego programu. W aspekcie programu TEN-T warto zwrócić uwagę na planowany nabór projektów w pierwszym kwartale 2014 (jeszcze ze środków budżetu 2007-13) dotyczących przeprowadzenia analiz i badań pod kątem planowanych inwestycji potencjalnie objętych tym programem w przyszłości.

Ostatnim, kluczowym obszarem jest branża energetyczna. Jednym z dwóch programów, które mogą być szczególnie interesujące z polskiej perspektywy jest (oprócz TEN-E) NER300. NER300 jest jednym z największych na świecie programów finansujących innowacyjne projekty mające na celu niskoemisyjną produkcję energii. Program potencjalnie może obejmować przedsięwzięcia aż do ich do fazy demonstracyjnej, operujące w zakresie bezpiecznych dla środowiska metod wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) i innowacyjnych technologii dla odnawialnych źródeł energii (OZE)

Pomimo, że dotacje, z którymi spotykamy się w Polsce i te z Brukseli mają to samo źródło pochodzenia, to szereg elementów znacząco je różni. Środki w ramach dotacji dysponowanych bezpośrednio z Brukseli są dotacjami bezzwrotnymi, dostępnymi najczęściej dla wszystkich firm niezależnie od ich wielkości i oczywiście niezależnie od ich lokalizacji. Wręcz często jest tak, że przedsiębiorstwa z naszej części Europy mogą liczyć na uprzywilejowaną pozycję konkurując z wnioskami z Europy Zachodniej. Ze względu na szeroki strumień dotacji europejskich dostępnych dotąd w Polsce to źródło finansowania projektów znajdowało jak dotąd nikłe zainteresowanie wśród polskich firm. Jednak zarówno ze względu na bezzwrotność, często wyższą wysokość wsparcia, dostępność dla dużych firm, ale także prestiż wiążący się z czerpaniem bezpośrednio z KE zainteresowanie tymi grantami będzie rosło

Sposób i ocena aplikacji

Jeżeli tylko przedsiębiorstwo ma pomysł na projekt i znajdzie program, który swoimi kryteriami obejmuje dofinansowanie jego koncepcji, szybko może dostrzec kolejną różnicę dotacji brukselskich w porównaniu z dostępnymi w Polsce - sposób aplikowania i oceny aplikacji. Kształt aplikacji został przede wszystkim stworzony z myślą o tym, aby przekonać oceniających na ile ambitny, innowacyjny i niepowtarzalny jest projekt. Informacje, które zawarte są w aplikacji mają przekonać ekspertów z branży, której dotyczy projekt, że jest on wiarygodny i merytorycznie zasługuje na wsparcie finansowe. Co więcej, aplikujące przedsiębiorstwo może być pewne, że aplikacja będzie analizowana przez ekspertów z danej branży, którzy są akredytowani przez Komisję Europejską.
Ich ocena merytoryczna odnosi się do założeń projektu oraz jego oczekiwanych rezultatów. Ocena jest interaktywna, eksperci kontaktują się z wnioskodawcą korespondencyjnie, ale często wnioskodawca zapraszany jest do Brukseli na prezentację swojego projektu, do dyskusji i negocjacji.  Wskaźniki zawarte w projekcie są podstawą przyznania dotacji, jej wysokości oraz będą podlegały monitoringowi i ocenie w trakcie i po zakończeniu projektu. Z pewnością potencjalny beneficjent dostrzeże, że znaczący ciężar oceny projektu przeniesiony jest z aspektów formalnych (co często jest bardzo ważne w ocenie aplikacji dotacyjnych w Polsce) na aspekty merytoryczne. W ten sposób komisji udaje się wyselekcjonować do dofinansowania projekty realizujące strategiczne kierunki rozwoju Unii Europejskiej oraz takie, które wyróżniają się w skali europejskiej.

Kolejną różnicą, którą dostrzeże przedsiębiorstwo korzystające z dotacji brukselskiej jest inne obciążenie wynikające z zobowiązań związanych z obowiązkiem rozliczenia otrzymanej dotacji. W ocenie naszych klientów rozliczanie dotacji brukselskiej dużo silniej oparte jest na zasadzie zaufania i domniemania dobrej woli. Oczywiście obowiązują, tak samo jak w dotacjach strukturalnych, wymogi związane z transparentnością wyboru dostawców, prezentacji rzeczowego i finansowego postępu projektu czy też dotrzymania efektów projektu. Czynności te jednak mogą być w bardzo dużym stopniu oparte o procedury obowiązujące u danego beneficjenta a nie na zasadach narzuconych przez instytucję zarządzającą lub wdrażającą dotację. Dzięki takiemu podejściu można skupić się na merytorycznej realizacji projektu a nie na jego formalnej, biurokratycznej obsłudze.

Dlaczego warto zainteresować się dotacjami z Brukseli?

Podsumowując, dlaczego warto zainteresować się dotacjami z Brukseli? Dotacje z Brukseli są z pewnością zdecydowanym powiększeniem dostępności środków dotacyjnych i ze względu na podejmowaną tematykę jak i charakterystykę beneficjenta ale i często wysokość wsparcia. Z biznesowej perspektywy nie do przecenienia jest fakt, że pozyskując dotację z Brukseli przedsiębiorstwo nie tylko otrzymuje współfinansowanie swojego ambitnego projektu, ale również może zaprezentować się w branżowym środowisku europejskim a nawet światowym. Może się to przełożyć na współpracę  z innymi podmiotami, a w konsekwencji na dodatkowe, pośrednie rezultaty realizacji projektu znacząco zwiększając efektywność finansową całego przedsięwzięcia. Pozyskanie dotacji z Brukseli ma też znaczenie w wymiarach trudniejszych do zmierzenia.
Ze względu na wysokie wymogi merytoryczne stawiane przez Brukselę dotowanym projektom, fakt pozyskania takiego grantu może bardzo pozytywnie wpływać na motywację pracowników oraz opinię o przedsiębiorstwie w oczach partnerów biznesowych. 

Źródło: fundusze-europejskie.pl