Ostatnia szansa na sfinansowanie OZE.
Data publikacji:
Popyt na wytwarzanie czystej energii poprzez budowę farm wiatrowych, biogazowni, spalarni odpadów czy prowadzenie badań przez jednostki badawczo – rozwojowe wielokrotnie przewyższył podaż, czyli dostępną dla Polski na lata 2007-13 pulę pieniędzy z budżetu Unii Europejskiej. Najwięcej – ponad 780 mln euro - zarezerwowano w programie Infrastruktura i Środowisko. Za dotacje na OZE odpowiedzialne były głównie dwa priorytety: IX ,,Infrastruktura przyjazna środowisku i efektywność energetyczna’’ oraz X ,,Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii’’.
Działanie 9.4 najpopularniejsze
W powszechnej opinii beneficjentów oraz doradców unijnych pieniędzy na dotacje w OZE było w programach operacyjnych zdecydowanie za mało. Od kilku lat rośnie w Polsce produkcja z odnawialnych źródeł - średnia roczna stopa przyrostu mocy od 2004 r. wyniosła 17 proc. Polska zobowiązała się do zapewnienia w 2020 r. co najmniej 15 proc. energii odnawialnej w zużyciu energii brutto. Obecnie mamy w kraju tylko nieco ponad 3 GW mocy zainstalowanej w OZE, a to jest ok. 8 proc. wszystkich mocy produkcji energii elektrycznej.
Widać zatem wyraźnie, że Polska ma jeszcze sporo do zrobienia. Produkcja energii ze źródeł odnawialnych jest stosunkowo droga. Tańsze jest wytworzenie jej z węgla (taki system dominuje w Polsce), ale elektrownie są już mocno wyeksploatowane i zamortyzowane.
Z danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego wynika, że większość środków na OZE w programie Infrastruktura i Środowisko zostało rozdysponowanych. Podpisano umowy o dofinansowanie na ponad 50 proc. wartości alokacji. Pozostałe pieniądze natomiast zarezerwowano dla projektów, dla których nie został zakończony jeszcze etap oceny wniosków złożonych w konkursach. Zakończenie etapu podpisywania umów o dofinansowanie planowane jest na 2013 r.
Według Ministerstwa Gospodarki to właśnie działanie 9.4 ,,Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych’’ cieszyło się wśród wnioskodawców największym zainteresowaniem. W pierwszym konkursie zapotrzebowanie na dotacje było cztery razy większe niż limit dostępnych pieniędzy, a w drugim – już aż szesnaście razy! W pozostałych trzech działaniach 9.5 ,,Wytwarzania biopaliw ze źródeł odnawialnych’’, 9.6 ,,Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych’’ oraz 10.3 ,,Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii’’ Ministerstwo Gospodarki zorganizowało dotąd po jednym konkursie. Kwota wnioskowanego dofinansowania stanowiła od 90 do 160 proc. środków przeznaczonych na konkurs.
Jest jeszcze kasa w województwach
O pieniądze na dofinansowanie inwestycji w OZE beneficjenci mogą zabiegać także w ramach regionalnych programów operacyjnych. W szesnastu województwach na lata 2007-2013 na wsparcie przedsięwzięć energetycznych zarezerwowano ok. 520 mln euro, w tym ok. 280 mln typowo na OZE. W ten sposób stworzono szanse dla mniejszych projektów (maksymalna kwota dotacji to 20 mln zł), które miały mniejsze szanse w ramach programów operacyjnych o zasięgu krajowym.
Z posiadanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego informacji wynika, że większość województw zakończyła już nabory wniosków o dofinansowanie. Ale w 2012 r. nabory planują jeszcze województwa: dolnośląskie, lubelskie, lubuskie, kujawsko-pomorskie, opolskie, podlaskie, podkarpackie i wielkopolskie. W najmniejszym w skali Polski Lubuskim Regionalnym Programie Operacyjnym (LRPO) środki na inwestycje w OZE znajdują się w działaniu 3.2 ,,Poprawa jakości powietrza, efektywności energetycznej oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii’’. W działaniu tym dofinansowano zarówno typowe działania OZE, takie jak elektrownie wiatrowe czy wodne, lecz także projekty, które były z nimi powiązane. Dotyczyły przede wszystkim termomodernizacji obiektów z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii (np. solary).
- Wartość alokacji na lata 2007-2013 w ramach działania 3.2 LRPO wyniosła ok. 95 mln zł. W zamkniętych już konkursach dotychczas podpisano 37 umów o dofinansowanie na łączna kwotę ponad 88 mln zł. Jeszcze w drugim kwartale 2012 r. ogłosimy konkurs w ramach krajowej rezerwy wykonania. Są to dodatkowe środki, które województwo lubuskie otrzymało za dotychczasową sprawną i efektywną realizację LPRO. Pula konkursowa to 39 mln zł. Przeznaczymy ją na projekty związane z efektywnością energetyczną, w szczególności z termomodernizacją obiektów edukacyjnych oraz wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii – informuje Mirosława Dulat, rzecznik marszałka województwa lubuskiego.
Nowe dotacje w negocjacjach
Instytucje unijne, w tym Komisja Europejska i Parlament Europejski, przygotowują nową perspektywę finansową na lata 2014-2020. Od wielu lat w państwach członkowskich trwa dyskusja na temat wizji polityki spójności po 2013 r. Aby Europa mogła dotrzymać swoje zobowiązania ze strategii Europa 2020, a więc zredukować emisję gazów cieplarnianych w porównaniu do 1990 r. o 20 proc. i zwiększyć o 20 proc. udział energii odnawialnej w ogólnym jej zużyciu, musi inwestować.
Ochrona środowiska i odnawialne źródła energii stanowią istotne elementy strategii lizbońskiej, która dotąd wyznacza obszary priorytetowe dla polityki spójności UE. Dlatego zapewne w Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego w nowej perspektywie ustanowiony zostanie dla krajów członkowskich minimalny próg wykorzystania środków na OZE i efektywność energetyczną. Szacuje się, że wartość inwestycji potrzebnych na realizację celów ilościowych w Polsce dla OZE na rok 2020 wynosi ok. 100 mld zł. A to oznacza, że nawet przy kilkukrotnym podwyższeniu wysokości środków na OZE w Funduszach Europejskich dla naszego kraju, nie powinno być problemów z ich wydaniem.
Rafał Makowski
Współpracownik ,,Funduszy Europejskich’’, specjalista ds. funduszy unijnych, dziennikarz.
Dotacji było niewiele
Kamil Baj, dział Doradztwa Biznesowego, Ernst & Young
Bartosz Niedźwiedzki, dział Ulg i Dotacji Inwestycyjnych, Ernst & Young
- Wspieranie rozwoju energetyki wykorzystującej odnawialne źródła energii było i jest w dalszym ciągu jednym z wielu celów realizacji Narodowej Strategii Spójności. Celem, na którego realizację na poziomie centralnym, w programie Infrastruktura i Środowisko, zarezerwowano ponad 430 mln euro i dodatkowe 230 mln euro w ramach regionalnych programów operacyjnych. Kwoty te mogą wydawać się znaczące, ale warto zauważyć, iż jest to niecałe 1,5 proc. środków rozdysponowywanych w ramach tych programów operacyjnych. Nieadekwatność przeznaczonych środków finansowych na wspieranie rozwoju energetyki odnawialnej widać jeszcze wyraźniej, gdy analizuje się popyt na dotacje w tym zakresie w ramach programu Infrastruktura i Środowisko. Warto zauważyć, iż dofinansowanie na energetykę odnawialną przeznaczone na lata 2007-2013 rozdystrybuowano w ramach dwóch konkursów przeprowadzonych w latach 2009-2010, a w samym 2010 r. dla 80 proc. projektów, które spełniały kryteria rekomendowania do wsparcia, nie starczyło już pieniędzy.
Sytuacja wyglądałaby jeszcze dramatyczniej, gdyby nie wprowadzone odgórnie w ramach działania 9.4 PO IS ograniczenia maksymalnej wartości pojedynczej dotacji. Zabieg ten zwiększył co prawda liczbę wspartych projektów, ale jednocześnie limit na poziomie 40 mln zł oznaczał, iż projekty zakładające przyłączanie znaczących mocy produkcyjnych mogły liczyć jedynie na część maksymalnej pomocy publicznej przysługującej inwestycjom w danym regionie. Ten fakt może dziwić, gdyż właśnie tego typu duże projekty mogły się przyczynić w dużym stopniu do dywersyfikacji źródeł energii. Jednocześnie poprawiłyby bezpieczeństwo energetyczne kraju oraz zwiększyły udział energii odnawialnej w ogólnym bilansie energetycznym. To z kolei zwiększyłoby szanse na osiągnięcie poziomów, do których Polska jest zobligowana. Należy mieć jedynie nadzieję, iż w zakresie energetyki odnawialnej, w ramach kolejnej perspektywy finansowej na lata 2014-2020, uwzględnione zostaną wnioski z realizacji obecnej Narodowej Strategii Spójności.
Miliard euro na OZE
W Polsce pieniądze na odnawialne źródła energii znajdują się Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, regionalnych programach operacyjnych, Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich i pośrednio w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. Ponadto OZE wspierane są w ramach programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej. W sumie na dotacje w OZE zaplanowano w tych programach ponad miliard euro. Ponadto przedsiębiorcy z branży OZE mogą ubiegać się o dotacje na bieżące inwestycje oraz wdrażanie nowych technologii, a jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe na prowadzenie badań w tym zakresie, w ramach osi priorytetowych skierowanych na rozwój przedsiębiorczości.
Elektrownia wodna z dotacji
Budowa elektrowni wodnej na rzece Szprotawa w Wiechlicach – to jedyna w województwie lubuskim tego typu inwestycja z branży OZE dotowana z Lubuskiego RPO. Beneficjentem jest Przedsiębiorstwo Energetyczne Mirosława Gąsika ze Szprotawy. Wartość projektu to 1,6 mln zł, dofinansowanie z budżetu UE wynosi 770 tys. zł. Przewidywany okres zakończenia inwestycji to maj 2012 r. Osiągnięte cele operacji to powstanie odnawialnego źródła energii produkującego czystą ekologicznie energię pochodzącą z wody, stworzenie dwóch miejsc pracy oraz uzyskanie stabilnego źródła przychodów dla przedsiębiorstwa.
Mirosław Gąsik, właściciel Przedsiębiorstwa Energetycznego ze Szprotawy:
- Pomysł na inwestycję na Szprotawie nie był nowy, jestem już, można by rzec starym elektrowniarzem wodnym. Posiadam udziały już w jednej elektrowni wodnej, którą wybudowałem w 2004 r. wraz z kolegą ze studiów. Wówczas także staraliśmy się o dotację z budżetu UE, konkretnie z przedakcesyjnego funduszu Phare, ale ze względu na wymóg uzyskania kredytu na 50 proc. inwestycji nasz wniosek został odrzucony. Zamiłowania do inwestowania w energetykę wodną zaszczepił we mnie mój wujek, jeden z prekursorów wykorzystywania energii z wody. Wniosek aplikacyjny do LRPO wraz ze wszystkimi załącznikami przygotowałem osobiście. Jednak ze względu na dużą liczbę poprawek, do jakich zostałem zobligowany w trakcie oceny formalnej, oddałem prowadzenie dokumentacji specjaliście. I to właśnie ta osoba w moim imieniu poprowadziła cały proces do końca. Procedura aplikacyjna trwała dość długo, od momentu złożenia pierwszego wniosku aż do pozytywnej decyzji o przyznaniu pomocy upłynęło jedenaście miesięcy. Proces ten przebiegał w sposób przyjazny i transparentny, zastrzeżenia może budzić tylko długi okres przebiegu całej procedury oceny oraz bardzo złożone formy dokumentacji. Finansowanie wkładu własnego to kompilacja środków własnych oraz kredytu inwestycyjnego. Ze względu na specyfikę inwestycji (długi okres zwrotu z poniesionych nakładów) jest to kredyt długookresowy udzielony na 15lat.
Gdzie po dotację na OZE
●Efektywne wykorzystanie energii – Program realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
●System zielonych inwestycji – GIS – Część 2 Biogazownie rolnicze
●System Zielonych Inwestycji – GIS – Część 4 Budowa, rozbudowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych dla OZE
●System zielonych inwestycji - GIS - Cześć 3 Elektrociepłownie i ciepłownie na biomasę
●Programy prowadzone przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska
●Inteligentne sieci energetyczne - Program realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
●Działanie 4.5 programu Infrastruktura i Środowisko - „Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza”
●Regionalne programy operacyjne (dolnośląskie, lubelskie, lubuskie, kujawsko-pomorskie, opolskie, podlaskie, podkarpackie, wielkopolskie).
Źródło: Lesław Janowicz, PNO oraz MRR.
Tanie pożyczki z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej
● Dofinansowanie w formie pożyczek pokrywających do 75 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, zaś wysokość oprocentowania ustalono na poziomie 3 proc.
● Okres finansowania: do 10 lat od wypłaty pierwszej transzy pożyczki.
Dodatkowe informacje można uzyskać w poszczególnych WFOŚiGW.
● Część WFOŚIGW realizuje własne programy niezależne od wytycznych NFOŚiGW, np. WFOŚiGW w Katowicach.
Źródło: Lesław Janowski, PNO
Źródło: fundusze-europejskie.pl